Prema članu 15. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. glasnik RS“, br. 34/2003, 64/2004 – Odluka USRS, 84/2004 – dr. zakon, 85/2005, 101/ /2005 – dr. zakon, 63/2006 – Odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010, 93/2012, 62/2013, 108/2013 i 75/2014, u daljem tekstu: Zakon), lica koja nisu obavezno osigurana u smislu Zakona, mogu se uključiti u obavezno osiguranje i obezbediti prava iz ovog osiguranja. Da bi to učinila, ova lica moraju uplaćivati doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje pod uslovima utvrđenim podzakonskim propisima koji regulišu ovo pitanje.
Uključivanje u obavezno osiguranje, posle donošenja odgovarajućeg rešenja licu koje želi da se uključi, znači i uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje. Bez uplate tih doprinosa nema priznavanja traženog staža. Istovremeno, prema članu 29. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012, 8/13, 47/2013, 108/2013, 57/2014 i 68/2014 – dr. zakon), osnovicu doprinosa za lica uključena u obavezno socijalno osiguranje predstavljaju osnovice propisane aktom organizacije za obavezno socijalno osiguranje, na koji saglasnost daje Vlada Republike Srbije.
Radi sprovođenja odredaba pomenuta dva zakona, doneta su dva podzakonska akta:
1) Odluka o utvrđivanju osnovice doprinosa za lica uključena u obavezno osiguranje u Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 69/2008 – u daljem tekstu: Odluka) i
2) Rešenje o određivanju osnovice osiguranja na koju se obračunava i plaća doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica uključena u obavezno osiguranje („Sl. glasnik RS“, br. 117/2014 – u daljem tekstu: Rešenje).
Odlukom su utvrđene mesečne osnovice u određenom procentu od prosečne mesečne zarade isplaćene po zaposlenom u Republici u prethodnom kvartalu. Na te osnovice obračunavaju se i plaćaju doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica uključena u obavezno osiguranje iz člana 15. Zakona. Na osnovu tog procenta, Rešenjem su određeni nominalni iznosi mesečnih osnovica na koje se obračunava i plaća doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica uključena u obavezno osiguranje.
Istovremeno, treba podsetiti da stopa doprinosa koju plaćaju lica uključena u obavezno osiguranje na propisanu osnovicu iznosi 26%, prema odredbama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.
Na osnovu ovih zakonskih i podzakonskih odredaba, u narednoj tabeli su dati elementi za uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica uključena u obavezno osiguranje:
| Varijanta | Prosečna zarada u Republici za period jul-septembar 2014. | Procenat za utvrđivanje osnovice osiguranja | Iznos osnovice osiguranja | Iznos doprinosa za uplatu |
| 1 | 2 | 3 | 4 (2 x 3) | 5 (4 x 26%) |
| 1. | 62.051 | 35% | 21.718 | 5.646,68 |
| 2. | 62.051 | 40% | 24.820 | 6.453,20 |
| 3. | 62.051 | 54% | 33.508 | 8.712,08 |
| 4. | 62.051 | 65% | 40.333 | 10.486,58 |
| 5. | 62.051 | 80% | 49.641 | 12.906,66 |
| 6. | 62.051 | 87% | 53.984 | 14.035,84 |
| 7. | 62.051 | 115% | 71.359 | 18.553,34 |
| 8. | 62.051 | 127% | 78.805 | 20.489,30 |
| 9. | 62.051 | 155% | 96.179 | 25.006,54 |
| 10. | 62.051 | 200% | 124.102 | 32.266,52 |
| 11. | 62.051 | 300% | 186.153 | 48.399,78 |
| 12. | 62.051 | 400% | 248.204 | 64.533,04 |
| 13. | 62.051 | 500% | 310.255 | 80.666,30 |
Navedene osnovice se primenjuju od 1. novembra 2014. godine, a lice odnosno osiguranik, podnošenjem zahteva za uključivanje u obavezno osiguranje, opredeljuje se za jednu od 13 iznetih osnovica doprinosa, bez obzira na stručnu spremu koju je stekao. Lice koje već plaća ovo osiguranje, od 1. novembra treba da ima u vidu novu, višu osnovicu na koju će plaćati doprinos za PIO.
Doprinos se obračunava i uplaćuje do 15. u mesecu za prethodni mesec, a uplatni račun glasi: 840-721413843-95 – Doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica koja se uključuju u obavezno osiguranje. U poziv na broj odobrenja upisuje se kontrolni broj, šifra opštine i obeležje za identifikaciju obveznika (PIB ili jedinstveni matični broj građana ili šifra poreskog obveznika).