Saglasno Odluci Vlade Republike Srbije o visini minimalne cene rada za period januar–decembar 2016. godine („Sl. glasnik RS“, br. 79/15, u daljem tekstu: Odluka), minimalna cena rada, bez poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, po radnom času za period januar–decembar 2016. godine iznosi 121 dinar (neto).
Prema članu 111. stav 1. Zakona o radu, zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu za:
– standardni učinak, i
– vreme provedeno na radu.
Prema stavu 2. ovog člana, „minimalna zarada“ određuje se na osnovu:
– minimalne cene rada, utvrđene u skladu sa zakonom,
– vremena provedenog na radu, i
– poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade.
Prema odredbama Zakona o radu, minimalna zarada se isplaćuje prema utvrđenom iznosu po času u mesecu u kome se vrši isplata. Stoga, ako u Julu 2016. godine isplaćuju minimalnu zaradu za jun 2016. godine, poslodavci isplaćuju važeću minimalnu neto zaradu po času rada u visini od 121,00 dinar i obračunavaju broj časova za mesec za koji vrše isplatu – dakle, za jun. Isto tako, ako u julu 2016. isplaćuju minimalnu zaradu za bilo koji prethodni mesec, poslodavci moraju isplatiti poslednju usvojenu minimalnu neto zaradu po času rada u visini 121,00 dinar i obračunati broj časova za mesec za koji vrše isplatu.
Pošto smo u junu 2016. godine imali 22 radna dana (30 dana, minus 4 subota i minus 4 nedelje) mesečna neto minimalna zarada za jun 2016. godine iznosi:
| 1 | 2 | 3 | 4 (2 x 3) |
| Mesec | Broj časova rada | Po času – neto | Ukupno mesečno – neto |
| Jun 2016. | 176 | 121,00 din. | 21.296,00 din. |
Navedena visina minimalne zarade na nivou meseca može varirati zavisno od ostvarenih časova rada zaposlenog, koji, takođe, variraju od rasporeda rada, preraspodele radnog vremena, rada u turnusu, rada u smenama i sl.
Prilikom isplate minimalne zarade za jun 2016. godine u julu 2016. godine, poslodavci treba da imaju u vidu:
1) minimalna neto zarada za jun 2016. iznosi 21.296,00 dinara za puno radno vreme;
2) primenjuje se najniža mesečna osnovica za obračun doprinosa za socijalno osiguranje, koja od 1. maj 2016. godine iznosi (bruto) 21.012,00 dinara;
3) na isplatu minimalne zarade u julu 2016. godine primenjuje se poresko umanjenje od 11.604,00 dinara za puno radno vreme zaposlenog, poreska stopa od 10% i zbirna stopa doprinosa za obavezno socijalno osiguranje od 19,9% na teret zaposlenog, odnosno od 17,9% na teret poslodavca;
4) najniža (bruto) mesečna osnovica za obračun doprinosa za socijalno osiguranje, koja važi od 1. maja 2016. godine a koja iznosi 21.012,00 dinara, manja je od bruto minimalne zarade (koja iznosi 28.724,11 dinara) dobijene primenom formule za prevođenje neto iznosa u bruto iznos, koja glasi: Bruto = ((Neto – 1.160,40) : 0,701).
To praktično znači da će poslodavac, ako isplaćuje samo iznos minimalne zarade bez obaveznih uvećanja za minuli rad, topli obrok, a eventualno i regres, doprinose za obavezno socijalno osiguranje obračunavati na iznos te minimalne zarade. Treba, međutim, podsetiti da je obračun minulog rada, toplog obroka i regresa zakonska obaveza poslodavaca na svaku obračunatu zaradu, pa i na minimalnu zaradu, zbog čega svaku isplatu minimalne zarade treba posmatrati s tim isplatama, koje su obavezne za poslodavce, odnosno na koje zaposleni po zakonu ima pravo.
Prevođenje neto iznosa minimalne zarade u bruto
Kao što smo rekli, poslodavci koji isplaćuju minimalnu zaradu, obavezni su da zaposlenima koji primaju ovu zaradu isplate i uvećanje za „minuli rad“, topli obrok i regres, kao i druga uvećanja koja zaposleni ostvari u toku meseca (noćni rad, rad na praznik, prekovremeni rad i sl). Ukupan zbir ovih primanja čini isplatu zaposlenom, pa ako je ona veća od najniže osnovice, nova formula za prevođenje u bruto od 1. maja je:
Bruto minimalna zarada = (Neto minimalna zarada – 1.160,40) : 0,701,
gde su:
19,90% – stopa zbirnih doprinosa za socijalno osiguranje na teret zaposlenoga,
10% – poreska stopa na zarade,
0,701 – koeficijent dobijen iz odnosa [100 – (10 + 19,90)] / 100).
1.160,40 din. – 10% od neoporezivog iznosa zarade od 11.604,00 din za puno radno vreme.
Međutim, ako je obračunata ugovorena neto minimalna zarada zaposlenog manja od najniže osnovice doprinosa (zbog neizvršenja norme, ne ostvarivanja standardnog učinka u mesecu), koja od 1. maja 2016. godine bruto iznosi 21.012 dinara, utvrđeni neto iznos minimalne zarade se prevodi u bruto iznos pomoću formule:
Bruto minimalna zarada = [(Neto zarada + 0,199 x NnO) – (11.604 x 10%)] : 0,90,
gde su:
– 0,199 – stopa zbirnih doprinosa za socijalno osiguranje na teret zaposlenog;
– NnO – važeća najniža osnovica doprinosa;
– 0,90 – koeficijent utvrđen na osnovu poreske stope od 10% (100 – 10 = 90 : 100);
– 11.604 din. – poreska olakšica na zarade.
Prethodna formula skraćeno glasi:
Bruto minimalna zarada = [(Neto zarada + 4.181,39) – (1.160,40] : 0,90, odnosno
Bruto minimalna zarada = (Neto zarada + 3.020,99) : 0,90,
Kako i kada se primenjuje ova formula?
Da bi pokazali primenu ove formuke, najpre trebamo izračunati neto iznos najnižeosnovice doprinosa. Neto iznos najniže osnovice doprinosa, koja iznosi bruto 21.012,00 dinara, dobija se po formuli:
Neto najniža osnovica = [(0,701 x 21.012,00) + (11.604,00 x 10%)],
gde je 0,701 – koeficijent dobijen umanjivanjem stopa doprinosa i poreza od 100 i podeljen sa 100.
Dakle, neto najniža osnovica iznosi 15.889,81 dinara(14.729,41 + 1.160,40).
Istovremeno, neto poreska olakšicase utvrđuje prema formuli:
Neto poreska olakšica = [11.604,00 – (0,199 x NnO)],
gde su:
0,199 – stopa zbirnih doprinosa za socijalno osiguranje na teret zaposlenog;
NnO – važeća najniža osnovica doprinosa.
Neto poreska olakšica iznosi: 7.422,61 dinara (11.604,00 – 4.181,39).
Iz ovih računica zaključujemo da je na sve obračunate neto zarade veće od neto poreske olakšice od 7.422,61 dinara, a manje od neto najniže osnovice od 15.889,81 dinara za puno radno vreme osnovica doprinosa bruto najniža osnovica od 21.012 dinara, a preko tog iznosa osnovica je obračunata zarada (do najviše osnovice).
Na primer, ako je neto zarada utvrđena u iznosu od 15.500,00 dinara za puno radno vreme, pošto je ona niža od neto najniže osnovice, doprinosi za ovu zaradu se obračunavaju na bruto najnižu osnovicu od 21.012,00 dinara, a bruto zarada se dobija preko formule koja u ovom slučaju glasi:
Bruto zarada = (15.500,00 + 3.020,99) : 0,90 = 20.578,88 dinara.
U obrnutom slučaju, kada nam je poznat podatak o bruto iznosu zarade, a želimo da izračunamo neto iznos zarade, koristimo sledeću formulu:
Neto zarada = Bruto zarada x 0,90 – 3.020,99
Konkretno, ako bruto zarada iznosi 20.578,88 dinar, neto zarada iznosi 15.500,00 dinara (20.578,88 x 0,90) – 3.020,99.